Η Μπιενάλε της Βενετίας είναι η αρχαιότερη και μια από τις σπουδαιότερες περιοδικές εκθέσεις σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, καθώς και η μοναδική που μέχρι σήμερα διατηρεί το καθεστώς των εθνικών εκπροσωπήσεων. Η ιστορία των 124 χρόνων από την ίδρυση του θεσμού είναι στην πραγματικότητα ένα πολυδιάστατο οδοιπορικό κλιμακούμενης διεθνοποίησης, το οποίο ξεκινά από την περίοδο της προπολεμικής εσωστρέφειας και καταλήγει στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης. Στη μακρόχρονη ιστορία της η Μπιενάλε άσκησε καλλιτεχνική επιρροή, έγινε όχημα διάδοσης πολιτικών ιδεών, και αντιμετώπισε, άλλοτε με άμεσο και άλλοτε με έμμεσο τρόπο, ποικίλες θεματικές προκλήσεις που αφορούσαν τις διεθνείς κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Η θεσμική πορεία της, πολυσύνθετη και πλούσια σε αλλαγές και συχνές μεταρρυθμίσεις, είναι βαθιά συνυφασμένη με τις ριζικές ιστορικές ανατροπές που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η έντονη δημόσια κριτική που ασκήθηκε με αφορμή τις εκάστοτε αλλαγές του νομικού πλαισίου και τον επαναπροσδιορισμό του θεσμικού ρόλου της Μπιενάλε επικεντρώθηκε κυρίως σε δύο σημαντικά ζητήματα: τον κρατικό παρεμβατισμό και τη σύνδεση του θεσμού με το σύστημα της ελεύθερης αγοράς της τέχνης, δεδομένου ότι η Μπιενάλε διαχειριζόταν απευθείας τις πωλήσεις των παρουσιαζόμενων έργων μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '60. Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, η Μπιενάλε ανέδειξε και αξιοποίησε νέες καλλιτεχνικές τάσεις και ρεύματα, αναγνώρισε και «νομιμοποίησε» το έργο καταξιωμένων δημιουργών, πρόσφερε επικαιροποιημένη πληροφορία στο ευρύ κοινό και, πάνω απ’ όλα, μέσω της πολιτικής των εθνικών συμμετοχών, συνέβαλε στην προώθηση του έργου των εικαστικών καλλιτεχνών που προέρχονται από χώρες της περιφέρειας του παγκόσμιου καλλιτεχνικού συστήματος.
Βιβλιογραφία
- La Biennale di Venezia: Le esposizioni internazionali d’Arte 1895-1995, Artisti, Mostre, Partecipazioni Nazionali, Premi, La Biennale di Venezia, Electa, 1996. - E. di Martino, La Biennale di Venezia 1895 – 2003, Papiro Arte, Venezia 2003. - M. Vecco, La Biennale di Venezia. Documenta di Kassel, Franco Angeli, Milano 2002. - F. Poli, Il sistema dell’arte contemporanea, Editori Laterza, Bari 2008, σσ. 31-43, 139-142. - S. Cagol, Storia e organizzazione della Biennale di Venezia, Interculture Map-analyses art, printable version, 2008.
|